Παράγοντες κινδύνου για αρτηριακή εμβολή
Η συχνότερη εμβολογόνος εστία στο 75-90% των εμβολών είναι η καρδιά. Όσον αφορά τα καρδιογενούς προέλευσης έμβολα, η αθηροσκληρωτική καρδιοπάθεια είναι υπεύθυνη για το 60-70% των περιπτώσεων. Η κολπική μαρμαρυγή συσχετίζεται με την πλειοψηφία των εμβολικών επεισοδίων, ενώ η ρευματική καρδιοπάθεια έχει σημαντικά περιοριστεί τις τελευταίες δεκαετίες. Η πρόσφατη καρδιακή ισχαιμία αποτελεί επίσης ένα παράγοντα κινδύνου, καθώς και τα ανευρύσματα των καρδιακών κοιλιών, όπως και οι παθήσεις των καρδιακών βαλβίδων. Τέλος, σπανιότερα αίτια αποτελούν οι ενδοκαρδιακοί όγκοι, όπως τα μυξώματα, βακτηριακή ενδοκαρδίτιδα και η παράδοξη εμβολή.Τα έμβολα μη καρδιακής προέλευσης προκαλούν το 25% των εμβολικών επεισοδίων, μπορεί δε να προέρχονται από κεντρικότερο ανεύρυσμα ή εξελκωμένες αθηρωματικές πλάκες που προκαλούν απόφραξη κάποιας περιφερικής αρτηρίας. Η συνήθης θέση ενσφήνωσης των καρδιακών εμβόλων είναι ο διχασμός των αρτηριών, ενώ τα έμβολα που προέρχονται από εξελκωμένες αθηρωματικές πλάκες ή από τα ανευρύσματα, συνήθως αποφράσσουν μέσου και μικρού μεγέθους αρτηρίες.Ο αυξημένος αριθμός ενδαγγειακών επεμβάσεων τα τελευταία χρόνια, έχει μεταβάλει την κατανομή των αιτίων αθηροεμβολής: «αυτόματες» αθηροεμβολές είναι υπεύθυνες για το 55% των περιπτώσεων, ενώ για το υπόλοιπο ποσοστό ευθύνονται οι ενδαγγειακές επεμβάσεις (38%) και οι ενδαρτηριακοί χειρισμοί (7%).
Παράγοντες κινδύνου για αρτηριακή θρόμβωση
Η περιφερική αποφρακτική αρτηριοπάθεια των κάτω άκρων είναι ο κύριος προδιαθεσικός παράγοντας για αρτηριακή θρόμβωση. Οι υπερπηκτικές καταστάσεις αποτελούν επίσης παράγοντα κινδύνου για θρόμβωση. Οι κυριότερες παθήσεις που οδηγούν σε υπερπηκτικές καταστάσεις είναι τα διάφορα σύνδρομα κληρονομούμενης θρομβοφιλίας, υπερομοκυστεϊναιμία, η ανεπάρκεια του ενδογενούς ινωδολυτικού παράγοντα και το σύνδρομο αντιφωσφολιπιδαιμικών αντισωμάτων.
Αλλες πηκτικές διαταραχές που προδιαθέτουν σε αρτηριακή θρόμβωση είναι: υπερινωδογοναιμία, αυξημένος παράγοντας von Willebrand, σύνδρομο συγκόλλησης αιμοπεταλίων και θρομβοκυτοπενία προκαλούμενη από ηπαρίνη (Heparinuced thrombocytopenia – ΗΙΤ).Άλλες καταστάσεις που μπορεί να οδηγήσουν σε οξεία αρτηριακή θρόμβωση είναι διάφορα μυελοδυσπλαστικά σύνδρομα, αιματολογικές κακοήθειες και παθολογία της ιγνυακής αρτηρίας, όπως η αθηροσκλήνση, το ανεύρυσμα και το σύνδρομο παγίδευσης. Ο αορτικός διαχωρισμός μπορεί να προκαλέσει οξεία ισχαιμία κάτω άκρων και η υποψία αυτή τίθεται όταν προηγείται της ισχαιμίας οξύ θωρακικό άλγος. Αλλο αίτιο οξείας ισχαιμίας ιδιαίτερα σε νέα άτομα, είναι η ενδαρτηριακή έγχυση ναρκωτικών ουσιών και η γαγγραινώδης ισχαιμική φλεβική θρόμβωση.Ιατρογενές ή μη τραύμα
Ο κίνδυνος οξείας ισχαιμίας των κάτω άκρων σε διαγνωστική αγγειογραφία είναι χαμηλός 0,1-0,15%. Αυξάνεται στο 1-4% στους ασθενείς που υποβάλλονται σε αγγειοπλαστική με μπαλόνι ή με εισαγωγή ενδαυλικού νάρθηκα. Οξεία ισχαιμία παρατηρείται και στους ασθενείς που υποβάλλονται σε καρδιοχειρουργικές επεμβάσεις (0,85%). Στην πλειονότητα των περιπτώσεων (86%) ο τραυματισμός συμβαίνει κατά την εισαγωγή της ενδο-αορτικής αντλίας.Στα αστικά κέντρα, τα τροχαία ατυχήματα είναι υπεύθυνα για τα περισσότερα αμβλέα αρτηριακά τραύματα. Τα αυτοκινητιστικά ατυχήματα φαίνονται να συνδέονται δυσανάλογα συχνότερα με την αρτηριακή ρήξη. Αυξανόμενη φαίνεται επίσης να είναι και η συχνότητα αγγειακής κάκωσης από πυροβόλα όπλα, τα τελευταία χρόνια στα αστικά κέντρα. Ιδιαίτερη κατηγορία είναι τα πολεμικά τραύματα.
